ماجرای پیچیده بیمه «سختی‌کار» برای اتوبوس ران ها

الهام مهدیزاده | شهرآرانیوز؛ برسد به دست آقای شهردار؛ «سلام علیکم. آقای شهردار، گاهی با اتوبوس رفت وآمد کنید تا ما شما را ببینیم. آقای شهردار دوست داریم یک بار به پایانه‌های اتوبوس رانی سر بزنید و ما از نزدیک با شما صحبت کنیم. از این بگوییم که با این خیابان‌های شلوغ و ترافیک چه می‌کنیم. از اینکه وضعیت شرکت‌های خصوصی چطور است. آقای شهردار، ۹ روز از بهمن گذشته است و ما هنوز حقوق نگرفته ایم. ما منتظرتان هستیم.»

در «پیگیرانه» امروز به سراغ راننده‌های بخش خصوصی اتوبوس رانی رفته ایم.
بیشتر حرف هایشان از سختی‌های کار است؛ از ۸ ساعت پشت فرمان بودن، نشستن‌های طولانی، دیسک کمری که بیشترشان می‌گویند دیگر مثل قبل نیست و به قول یکی از راننده‌ها «بیرون زده» است، از مطالباتی که دارند و با تأخیر بسیار پرداخت می‌شود.

از اتوبوس ران‌ها به شهردار

احمد از رانندگان اتوبوس رانی مشهد است. به گفته او اتوبوسی که می‌راند از آن اتوبوس‌های شلوغ و غلغله است. آن طور که می‌گوید، از همان روز اول استخدام وارد بخش خصوصی اتوبوس رانی شده و الان چندسالی است که در این بخش خدمت رسانی می‌کند. او درخواست‌هایی دارد؛ درخواست‌هایی از جنس دیده شدن. مثالی که می‌آورد، از چند هفته قبل است، از ۲۶ آذرماه و روز حمل ونقل. می‌گوید: کمترین توقعی که داشتیم، این بود که در این روز که روز خود ماست، مدیران اتوبوس رانی و شهرداری همه راننده‌ها را به یک چشم می‌دیدند و پاداشی هم برای اتوبوس رانان بخش خصوصی در نظر می‌گرفتند.

ادامه صحبت این اتوبوس ران به روز بزرگداشت مادر و سرویس دهی رایگان به بانوان مربوط است. او می‌گوید: کاری که شهرداری برای رایگان کردن سفر در روز میلاد حضرت زهرا (س) انجام داد، چقدر خانم‌ها را شاد و خوش حال کرد. الان هم حرف ما این است که روز حمل ونقل همه راننده‌های اتوبوس را ببینید، نه فقط بخشی از ما را.

یک بار پشت فرمان اتوبوس بنشینید

حرف یکی دیگر از رانندگان سختی کاری است که او و همکارانش انجام می‌دهند. او از شهردار مشهد می‌خواهد که یک بار پشت فرمان اتوبوس بنشیند. دلیل خواسته اش استرس و دغدغه‌هایی است که رانندگان هر روز برای سلامت مسافران و اتوبوس دارند. او با این پیشنهاد در ادامه موضوع سختی کار خودشان را مطرح می‌کند و دراین باره می‌گوید: هنوز سختی کار برای همه رانندگان اتوبوس رانی لحاظ نمی‌شود.

خصوصی‌ها را دریابد

ایمان، از دیگر رانندگان بخش خصوصی، می‌خواهد شهردار بیشتر هوای خصوصی‌ها را داشته باشد. این اتوبوس ران می‌گوید: بیشتر راننده‌های بخش خصوصی در مسیر‌های شلوغ و پررفت وآمد هستند؛ مسیر‌هایی که به جز ترافیک، باید هر روز مسافران زیادی را نیز جابه جا کنند و همین تعداد زیاد گاهی با گلایه‌های مسافران همراه است.

ایمان می‌گوید رانندگی را دوست دارد، اگر دیده شود. او دراین باره از شهردار می‌خواهد که برای وضعیت دریافتی رانندگان بخش خصوصی اتوبوس رانی فکری کند. این راننده اتوبوس به حقوق دریافتی خودش اشاره می‌کند که با ۲ فرزند و بدون مرخصی و ۵ میلیون تومان دریافت می‌کند. او ادامه می‌دهد: اتوبوس رانان بخش سازمانی که زیرمجموعه شهرداری است، نزدیک ۱۱ میلیون تومان حقوق می‌گیرند. می‌دانیم که ما بخش خصوصی هستیم، اما اختلاف دوبرابری در حقوق برای کاری یکسان، خیلی ناراحت کننده است.

هنوز حقوق نگرفته ایم!

عباس راننده یکی از اتوبوس‌های مگاترانس است. می‌خواهد شهردار وضعیت شرکت‌های بخش خصوصی را بررسی کند. او می‌گوید: امروز ۹ بهمن است و هنوز حقوق دریافت نکرده ایم. به اتوبوس رانی که می‌گوییم، می‌گویند این موضوع به شرکت بخش خصوصی مربوط است و به ما ربط چندانی ندارد. تا پانزدهم ماه صبر کنید، اگر واریز نشد، آن وقت دوباره مطرح کنید.
او ادامه می‌دهد: شرکت خصوصی ما شرکتی است که می‌گویند در استان خراسان رضوی نمونه است، اما نمی‌دانیم چرا در واریز حقوق این همه تأخیر می‌کند. ما همیشه از پنجم به بعد حقوق می‌گرفتیم. این ماه هنوز حقوق نگرفته ایم.

اضافه کاری‌ای که دیده نمی‌شود

یکی دیگر از اتوبوس رانان به موضوع اضافه کار‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: ساعت کاری من ازساعت ۵ و ۲۵ دقیقه صبح است و باید ۷ ساعت و ۴۰ دقیقه شیفت باشم، اما جالب اینجاست که شرکت ۲۰ دقیقه بعد نوبت کاری را جزو اضافه کار حساب نمی‌کند. این طور بگویم که ما ۷ ساعت و ۴۰ دقیقه سرکار هستیم، اگر اضافه کار باشیم، ۲۰ دقیقه اول حساب نمی‌شود و بعد آن اضافه کار را لحاظ می‌کنند. بهتر است آقای شهردار ناظرانی بگذارد تا این موضوع را بررسی کنند که چرا برای اتوبوس رانان ۲۰ دقیقه اول بعد نوبت کاری اضافه کار حساب نمی‌شود.

کدام رانندگان خودرو‌های سنگین مشمول بیمه سختی کار می‌شوند؟

ماجرای پیچیده «سختی‌کار»

آمار‌ها بیانگر آن است که در چند سال گذشته میزان درخواست‌ها برای قرارگرفتن عنوان شغلی در ردیف‌های سخت و زیان آور روند روبه رشدی داشته است، تا جایی که براساس آمار، امسال شاغلان ۱۲۰۰ عنوان شغلی درخواست هایشان را برای قرارگرفتن در فهرست مشاغل سخت اعلام کرده اند. آخرین درخواست هم به نامه‌ای برمی گردد که ۱۵هزار و ۸۰۰راننده کامیون و اتوبوس برای رئیس مجلس شورای اسلامی، رئیس سازمان تأمین اجتماعی و رئیس کمیسیون اجتماعی مجلس نوشته و فرستاده اند. این رانندگان که شامل رانندگان اتوبوس و کامیون هستند، در نامه شان خواسته اند رانندگی خودرو‌های سنگین را در ردیف مشاغل سخت و زیان آور قرار دهند تا بتوانند از مزایای مشاغل سخت و زیان آور که همان بازنشستگی با ۲۰ سال است، بهره‌مند شوند.

این نخستین بار نیست که کارکنان یک صنف خواهان قرارگیری در فهرست مشاغل سخت و زیان آور هستند. عقیق تراشان، نانوایان، شاغلان زندان ها، آتش نشانان، دکل بندها، صیادان و... ازجمله مشاغلی هستند که شاغلان آن در ۲ سال گذشته درخواست حضور در فهرست مشاغل سخت داشته اند.
از سال۱۳۳۱ که قانون بازنشستگی مشاغل سخت و زیان آور نخستین بار در قانون بیمه‌های اجتماعی کارگران مطرح شد، تا امروز شاغلان بسیاری خودشان را مستحق بازنشستگی پس از ۲۰سال فعالیت می‌دانند.

در سال۱۳۹۴ پس از بررسی‌های لازم، حدود ۱۱۰شغل در ۱۵ گروه شغلی احصا شد و به تصویب شورای عالی حفاظت فنی رسید تا از این به بعد کمیته‌های بدوی ادارات تعاون، کار و رفاه اجتماعی استان‌ها طبق معیار‌های مشخص شده و دستورالعمل واحد، درباره درخواست بیمه شدگان برای بازنشستگی براساس مشاغل سخت و زیان آور تصمیم گیری کنند. البته آن طور که عباس اتحادی، روابط عمومی اتوبوس رانی شهرداری مشهد، می‌گوید، «برای همه رانندگان اتوبوس رانی ازجمله بخش سازمانی و خصوصی سختی کار در بیمه‌های آنان لحاظ شده است»؛ اما رانندگان بخش خصوصی اتوبوس رانی مشهد چنین نظری ندارند.

اتوبوس ران‌ها مشمول قانون سختی کار هستند

احسان سهرابی نماینده کارگران در شورای عالی حفاظت وزارت کار است. او می‌گوید حوزه حفاظت وزارت کار به صورت تخصصی موضوعات مشاغل سخت و زیان آور و دادخواست‌هایی را بررسی می‌کند که دراین باره مطرح می‌شود.

صحبت ابتدایی او این است که بهتر است هر شاغلی تعاریف مشاغل سخت و زیان آور را بداند. به گفته او، مشاغل حوزه‌های سخت و زیان آور به ۲ دسته تقسیم می‌شوند: گروه «الف» شغل‌هایی هستند که می‌توان با انجام تمهیدات موضوع سختی شغل آنان را برطرف کرد؛ به عنوان مثال فردی در قسمت تولیدی کار می‌کند که صدای زیاد دستگاه‌های آن واحد، کارش را در ردیف مشاغل سخت قرار داده است. دراین باره تا زمانی که شرایط برای رفع آن ایجاد نشود، این شغل در ردیف مشاغل سخت است. درباره این مشاغل، قانون گذار پیش بینی کرده است که مسائل آسیب زا در ۲ سال برطرف شود.

اما گروه «ب» مشاغلی هستند که با تدابیر فنی و ایمنی نتوان آن آسیب را از شاغل حذف کرد؛ به عنوان مثال و در حوزه روان، یک غسال همواره با پیکر اموات در ارتباط است که این موضوع آسیب روانی برای او خواهد داشت و با هیچ تدبیری هم نمی‌توان آن را کاست. بنابراین، جزو مشاغل سخت است. برای سیم بانی که کارش همواره در ارتفاع است یا معدن کاری که همواره با شرایط خاص داخل معدن است، نمی‌توان این سختی‌ها را کاست. بنابراین، سختی همواره در این شغل وجود دارد.

سخت‌ها با ۱۵ ردیف شغلی

به گفته این نماینده کارگران در شورای عالی حفاظت وزارت کار، اکنون ۱۵ ردیف شغلی برای مشاغل سخت ثابت شده است که ازجمله آن می‌توان به معدن کاری، غسالی، روده پاک کنی، قیرپاشی و... اشاره کرد.
سهرابی در ادامه به درخواست‌های شاغلان برای قرارگیری شغلشان در فهرست مشاغل سخت و زیان آور اشاره می‌کند و می‌گوید: هرکسی می‌تواند درخواست هایش را برای بررسی شغلش در ردیف مشاغل سخت و زیان آور اعلام کند، اما دراین باره شغلی در فهرست مشاغل سخت و زیان آور قرار می‌گیرد که ۲ شاخص آلایندگی محیطی و استمرار آن آسیب را داشته باشد.

این نماینده کارگران در شورای عالی حفاظت وزارت کار، برای مصداق به رانندگان خودرو‌های سنگین و اتوبوس ران‌ها اشاره می‌کند و می‌گوید: در این چند سال بار‌ها رانندگان اتوبوس درخواست کردند که شغلشان در فهرست مشاغل سخت قرار گیرد. نمونه آن همین نامه‌ای است که به تازگی تعدادی از رانندگان به مجلس شورای اسلامی داده اند.

او ادامه می‌دهد: نکته‌ای که درباره اتوبوس ران‌ها و سختی کار آنان باید به آن اشاره کرد، تفاوت کارشان با رانندگان جاده است. رانندگان جاده می‌توانند ساعت فعالیتشان را تنظیم کنند و در زمان خستگی توقف و استراحت کنند. شلوغی خیابان و ترافیک نیز در مسیر رفت وآمد آنان وجود ندارد. در مقابل، رانندگان اتوبوس ران شهرداری هر روزحدود ۸ ساعت باید پشت فرمان باشند و مسیری که هر روز می‌روند، پرترافیک و شلوغ است.

همین ترافیک و تعداد زیاد مسافری که جابه جا می‌کنند، روی اعصاب و روان آنان تأثیر می‌گذارد. بنابراین، اتوبوس رانان شهرداری مشمول سختی کار هستند. این نکته را هم اضافه کنم که کار اتوبوس ران کلان شهری مانند مشهد با اتوبوس ران شهری کوچک مانند جغتای یکی نیست و رانندگان اتوبوس شهرداری‌های شهر‌های کوچک نمی‌توانند مشمول سختی کار شوند.